بررسی سندی و دلالی روایات نبوی متضمن مذمت بنی امیه در منابع عامه

نوع مقاله : نشریه حدیث و اندیشه

نویسنده

فردوسی مشهد

چکیده

روایات متضمن مذمت خاندان اموی در منابع عامه تلاش های پر دامنه ای را از سوی منتسبین به جریان سلفی گری در راستای دفاع از ساحت ایشان رقم زده است.در این میان روایاتی پر شمار با مضامین یکسان و الفاظ مختلف بیان شده که بر اساس مفاد آن در پی رویای صادقه پیامبر اکرم(ص)آیاتی از قرآن کریم در مذمت بنی امیه نازل شده است.نوشتار حاضر ،متکفل بررسی صحت سندی و قوت دلالی روایات مذکور است.در این میان برخی مفسران سلف گرا همچون طبری و ابن کثیر ضمن واگذاشتن روایات واجد اسناد مقبول تلاش نموده اند با خدشه در متن و دلالت روایات به اثبات ضعف متنی آنها اقدام نمایند اما در وصول به این هدف توفیقی نیافته اند.از طرفی دیگر مفسرانی چون عزت دروزه و ابن عاشور همسو با ابن کثیر و طبری کوشیده اند تا تلازم نا استورای متن روایات و موضوع بودن آنها را اثبات نمایند.

کلیدواژه‌ها


-        آلوسی، سیدمحمود. ‏(1415). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دار الکتب العلمیة؛
-        ابن‌أثیر، عزالدین. (1415). أسد الغابة فی معرفة الصحابة، محقق: علی محمد معوض، عادل أحمد عبد الموجود، بی جا: دار الکتب العلمیة، چاپ اول؛
-        ابن‌جزى، غرناطى محمد بن‌احمد. (‏1416). التسهیل لعلوم التنزیل، بیروت: دارالارقم بن‌ابى‌الارقم‏؛
-        ابن‌عاشور، محمدطاهر. (1984م). ‏التحریر و التنویر، تونس: الدارالتونسیه؛
-        ابن‌عساکر أبوالقاسم علی بن‌الحسن. (1415). تاریخ دمشق، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع؛
-        ابن‌عطیه اندلسى‌،‏ عبدالحق بن‌غالب. (‏1422). المحرر الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز، ‏ بیروت: دارالکتب العلمیة،‏ چاپ اول؛
-        ابن‌کثیر، عمادالدین اسماعیل بن‌عمر. (1408). البدایة و النهایة، تحقیق علی شیری، بیروت: دار احیاء التراث‌؛
-        ابن‌کثیر، عمادالدین اسماعیل بن‌عمر. ( 1998م). تفسیر القران العظیم، بیروت: دار الکتب العلمیة،
-        ابوحیان، محمد بن‌یوسف‏. (‏1420). البحر المحیط فى التفسیر،‏ بیروت‏:‏ دار الفکر؛‏
-        البانی، محمد ناصرالدین. (1998م). ضعیف سنن الترمذی، ریاض: مکتبة المعارف؛
-        بغدادی، خطیب. (1417). تاریخ بغداد، تحقیق: عبدالقادرعطا، بیروت: دارالکتب العلمیة، چاپ اول؛
-        بغوى، حسین بن‌مسعود. (1420). معالم التنزیل فى تفسیر القرآن،‏ تحقیق عبدالرزاق المهدى، بیروت: داراحیاء التراث العربى،‏ چاپ اول‏؛
-        البوصیری، أحمد بن‌ابی‌بکر بن‌إسماعیل. (1998م)، اتحاف الخیرة المهرة بزوائد المسانید العشرة، ریاض: مکتبه الرشد؛
-        الترمذی، محمد. (1403). سنن الترمذی، بیروت: دارالفکر؛
-        حاکم نیشابوری، محمد بن‌عبدالله أبوعبدالله. (1411ق). المستدرک على الصحیحین، بیروت: دارالکتب العلمیة، الطبعة الأولى؛
-        دروزة، محمد عزت‏. (1383ق). التفسیر الحدیث،‏ قاهره: دار إحیاء الکتب العربیة؛
-        ذهبی، شمس الدین. (بی‌تا). میزان الاعتدال فی نقد الرجال، بیروت: دارالمعرفة؛
-        الزبیری ،علی محمد. (1987م). ابن‌جزی و منهجه فی التفسیر، دمشق: دارالقائم؛
-        سمرقندی ، نصر بن‌محمد بن‌احمد. (بی‌تا). تفسیر بحر العلوم، بی جا؛
-        سیوطی، جلال الدین. (بی‌تا). تاریخ الخلفاء، بیروت: دار صادر؛
-        سیوطی، جلال الدین. (بی‌تا) .الخصائص الکبری، بیروت: دارالکتب العلمیة؛
-        سیوطى ،جلال الدین. (1404). الدر المنثور فى تفسیر المأثور، ‏ قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفى؛
-        شوکانی، محمد بن‌علی. (1414). فتح القدیر، دمشق: دار ابن‌کثیر؛
-        طبری، ابن جریر. (1412). جامع البیان فی تاویل القرآن، بیروت: دار المعرفة؛
-        فخرالدین رازى، ابوعبدالله محمد بن‌عمر. (1420). مفاتیح الغیب، بیروت: دار‏ احیاء التراث العربى،‏ چاپ سوم؛
-        قاسمى، محمد جمال الدین. (1418ق). محاسن التاویل‏،‏ تحقیق محمد باسل عیون السودت عبدالسلام عبدالشافى محمد، بیروت: دار الکتب العلمیة، چاپ اول؛
-        قرطبی، محمد بن‌احمد. (1364ش) .الجامع لأحکام القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو؛
-        عسقلانی، ابن حجر. (بی‌تا). تهذیب التهذیب، بیروت: دار صادر؛
-        عسقلانی،ابن حجر. (1421ق). تقریب التهذیب، الریاض: دارالعاصمه؛
-        متقی هندی، علاء الدین علی. (بی‌تا). کنزالعماّل فی سنن الأقوال و الأفعال، بیروت: موسسة الرسالة؛
-        مقاتل بن‌سلیمان. (‏1423ق). تفسیر مقاتل بن‌سلیمانبلخى، تحقیق عبدالله محمود شحاته، ‏بیروت: دار إحیاء التراث،‏ چاپ اول؛
-        هیثمی، شهاب‌الدین ابی‌العباس أحمد بن‌حجر. (بی‌تا). تطهیر الجنان و اللسان عن الخطور و التفوه بثلب سیدنا معاویة بن‌ابی‌سفیان، بی‌جا؛
-        هیثمی، علی بن‌ابی‌بکر. (1422ق). مجمع الزوائد و منبع الفوائد، بیروت: دارالکتب العلمیة؛
-        الوادعی، مقبل بن‌هادی. (2004م). الصحیح المسند من أسباب النزول، مکتبة صنعاء الأثریة.