زینت گرایی و جوانی از منظر آیات قرآنی

نوع مقاله : نشریه حدیث و اندیشه

نویسندگان

1 استاد زبان تخصصی دانشگاه معارف اسلامی

2 پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

مطابق آیۀ: (اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیاةُ الدُّنْیا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زِینَةٌ وَ تَفاخُرٌ بَینَکمْ وَ تَکاثُرٌ فِی الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ) (حدید:20)، برخی مفسران گرایش‌های پنج‌گانۀ، لعب، لهو، زینة، تفاخر و تکاثر را ازجمله عمده‌ترین گرایش‌های انسانی برشمرده‌ و آن‌ها را با پنج دورۀ سنیِ حیات دنیوی انسان یعنی کودکی، نوجوانی، جوانی، میانسالی و کهن‌سالی مرتبط دانسته‌اند. در این میان گرایش «زینت» با دورۀ جوانی، یعنی بهار عمر و زیباترین فصل حیات دنیوی انسان، متناظر است. به لحاظ معناشناسی مطلق زیبایی، ازجمله معانی زینت است؛ و جوان که به بیان قرآن، در این دوره درنهایت قوّت و از سویی بالندگی و زیبایی جسمانی است، خود مصداق تامّ زینت است. این پژوهش درصدد تبیین اوصاف زینت‌گرایی از منظر آیات قرآن و تفاسیر آن‌ها، و پیوند این گرایش با شاخصه‌های دوران جوانی از دیدگاه روانشناسی رشد است. مطابق آیات قرآنی زینت‌گرایی محدود به بازۀ سنی خاصی نیست، امّا با توجه به شاخصه‌های دوران جوانی ظهور و پدیداری این گرایش می‌تواند در این ایّام باشد. از منظر قرآن زینت‌گرایی دوسویۀ مذمومِ خودنمایی و سویۀ ممدوح خود‌آرائی را در محدودۀ شریعت داراست. برترین زینت از دیدگاه قرآن زینت قلب، یعنی ایمان است و جوانان آراسته به این زینت در کلام وحی ستوده شده‌اند.

کلیدواژه‌ها


  1.          1.         قرآن کریم؛

             2.         آلوسی، سید محمود. (1415 ق). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیه؛

             3.         ابراهیم‌نژاد، محمد رضا. (1387). «خودآرائی و خودنمائی از دیدگاه اسلام»، فصلنامۀ خط اوّل، شمارۀ 4، صص 93 ـ 104؛

             4.    ابن منظور، محمد بن مکرم. (1408ق). لسان العرب، ، بیروت: دارالتراث العربی؛

    1.          5.    بابایی، احمد علی. (1382ش). برگزیده تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه؛
    2.          6.    برک، لورا. (1390ش). روان‌شناسی رشد، مترجم، یحیی سیدمحمدی، تهران: ارسباران، چاپ هیجدهم؛
    3.          7.    جوادی آملی، عبدالله. (1388ش). اسلام و محیط زیست، تحقیق: عباس، رحیمیان، قم: نشر اسرا، چاپ پنجم؛
    4.          8.    _____. (1389ش). تسنیم، تحقیق: علی اسلامی، قم: نشر اسراء، چاپ ششم؛
    5.          9.    _____. (1388ش). تسنیم، تحقیق: محمدحسین، الهی‌زاده، قم: نشر اسراء، چاپ دوم؛
    6.        10.  _____. (1387ش). مبادی اخلاق در قرآن، تحقیق: حسین شفیعی، قم: نشر اسراء، چاپ ششم؛
    7.        11.  حسینی، سید ابراهیم. (1383). «عفاف و مصونیت اجتماعی، فلسفه حجاب اسلامی»، معرفت، شمارۀ 85؛
    8.        12.  دایان ای، پاپالیا، سالی، وندکاس، الدز، روت داسکین، فلدمن، (1392ش). روان‌شناسی رشد و تحول انسان، مترجمان: داود عرب قهستانی، هامایاک آوادیس یانس، دکتر حمیدرضا سهرابی، فروزنده داورپناه، افسانه حیات روشنائی، دکتر سیامک نقشبندی، تهران: انتشارات رشد، چاپ دوم؛
    9.        13.  سجادی، سید ابراهیم. (1385). «جوان در قرآن»، پژوهش‌های قرآنی، شمارۀ 46 و 47، تابستان و پاییز، صص 307 ـ 278؛
    10.        14.  سلیمانی‌فر، ثریا. (1385ش)، «شخصیت جوان از دیدگاه قرآن و عترت»، بینات، شمارۀ 51، صص 51 ـ73؛
    11.        15.  صادقی تهرانی، محمد. (1419ق). البلاغ فی تفسیر القرآن بالقرآن، قم: موسسه اسماعیلیان؛
    12.        16.  _____. (1365ش). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، قم: انتشارات فرهنگ اسلامی؛
    13.        17.  طباطبایی، سید محمد حسین. (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین حوزه علمیه قم؛
    14.        18.  طبرسی، فضل بن حسن. (بی‌تا). مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، مصحح: فضل‌الله یزدی طباطبایی، هاشم رسولی، تهران:ناصر خسرو؛
    15.        19.  علیزاده، معصومه. (1385ش). «جمال وجوانی»، حدیث زندگی، سال اول، شمارۀ 1، صص 32ـ 33؛
    16.        20.  فخرایی، فرزانه. اسلام‌پورکریمی، حسن. (بهار 1389). «نگاهی کوتاه به زینت و خودآرایی از منظر آیات و روایات»، بانوان شیعه، شمارۀ 23، صص 169 ـ 188؛

           21.  فراهیدی، خلیل بن احمد. (1410ق). کتاب العین، قم: انتشارات هجرت، چاپ دوّم؛

           22.  فلسفی، محمد‌تقی. (1344ش). «جوان و زیبائی»، درس‌هایی از مکتب اسلام، شمارۀ 1، ص 8؛

           23.  قرشی، علی‌اکبر. (1377ش). تفسیر احسن الحدیث، تهران: بنیاد بعثت؛

    1.        24.  محمدی ری‌شهری، محمد. (1393ش). بهار زندگی (برگرفته از حکمت‌نامۀ جوان)، با همکاری: احمد غلامعلی، گزینش: مرتضی خوش نصیب، ترجمۀ: مهدی مهریزی، قم: دارالحدیث؛
    2.        25.  مطهری، مرتضی. (1362ش).  فطرت، تهران: صدرا؛
    3.        26.  مکارم شیرازی، ناصر. (1374ش). تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب‌الاسلامیه؛