پدیدۀ وحی بر رسول خدا ص در آینۀ روایات

نوع مقاله : نشریه حدیث و اندیشه

نویسندگان

1 دانشگاه شهید چمران اهواز

2 دانشگاه شهید چمران

چکیده

ارتباط خدا با رسول اکرم ص از موضوعاتی است که چند و چون آن همیشه مورد بحث و گفت‌وگوی دین­داران بوده است. واژۀ وحی در ادبیات روایی اهمیت به­سزایی دارد و آنچه در منابع حدیثی فریقین در این رابطه از پیامبرص، امامان : و یا صحابه و تابعان نقل شده همچنان بهترین آبشخور برای دستیابی به گزارۀ وحی بر پیامبرص در متون دینی است و نیز روشن­گر معنا و بیان­گر انواع آن است. بنا بر این با بررسی متون حدیثی به‌عنوان منبع مهم معرفتی، می­توان به شناخت کاربردهای وحی دست یافت. ازاین رو، در نوشتار حاضر، که بر اساس روش توصیفی و شیوۀ کتابخانه­ای و تجزیه و تحلیل و تبیین داده­هاست، به تعریف وحی و مهم‌ترین کاربردهای وحی بر پیامبر ص دراحادیث پرداخته می­شود که عبارتند از: چگونگی اولین وحی، نقش فرشته در وحی، اقسام وحى، انواع برخورد با فرشته، علائم حدوث وحی، مواقع فرود وحی.

کلیدواژه‌ها


  1. ابن أبی الکرم، علی. (1415ق). الکامل فی التاریخ، تحقیق عبد الله القاضی، بیروت: دار الکتب العلمیة، چاپ دوم؛
  2. ابن­حنبل. (بی­تا). مسند احمد، بیروت: دار صادر؛
  3. ابن­عبدالبر، عبدالله بن محمد. (2000م). الاستذکار، تحقیق سالم محمد عطا- محمد علی معوض، بی جا: دار الکتب العلمیه، چاپ اول؛
  4. ابن­فارس‏، احمد. (1404ق‏). معجم مقاییس اللغة، تحقیق هارون عبد السلام محمد، قم: مکتب الاعلام الاسلامی‏، چاپ اول؛
  5. ابن­کثیر، إسماعیل بن عمر. (1395ق). السیرة النبویة من البدایة و النهایة، تحقیق مصطفى عبد الواحد، بیروت: دار المعرفة للطباعة و النشر و التوزیع؛
  6. ابن­شهرآشوب، محمد بن علیقم. (1379ق). مناقب آل أبی طالب :، بی جا: علامه‏، چاپ اول؛
  7. ابن­طاووس، على بن موسى. (بی­تا). سعد السعود للنفوس منضود، قم:دار الذخائر، چاپ اول؛
  8. بحرانى، سید هاشم. (1416ق). البرهان فى تفسیر القرآن، تحقیق، قسم الدراسات الاسلامیة موسسة البعثة- بنیاد بعثت – تهران: چاپ اول؛
  9. بخاری، اسماعیل بن ابراهیم. (1401ق). صحیح البخاری، بی جا: دار الفکر للطباعه و النشر و التوزیع؛
  10. بیهقی، احمد بن حسین. (بی­تا). السنن الکبری، بی جا: دار الفکر؛
  11. توماس، میشل. (١٣٧٧ش). کلام مسیحى، ترجمه حسین توفیقى، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب؛
  12. جوادی­آملی، عبدالله. (بی‌تا). تفسیر موضوعی قرآن مجید،  قم: انتشارات اسراء، چاپ دوم؛
  13. جوهری، اسماعیل­بن­حماد. (1407ق). الصحاح، تحقیق احمد عبدالغفور عطار، بی­جا: دار العلم الملایین، چاپ چهارم؛
  14. حجتی، محمد باقر. (١٣٧٢ش). پژوهشی در تاریخ قرآن کریم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی؛
  15. حسن زاده آملی، حسن. (1365ش). نصوص الحکم بر فصوص الحکم، تهران: رجاء؛
  16. راغب اصفهانى، حسین بن محمد. (1412ق‏). مفردات ألفاظ القرآن‏، تحقیق صفوان عدنان داوودى، بیروت: دار القلم، دمشق: الدار الشامیة، چاپ اول؛
  17. سبحانی، جعفر. (١۴١٢ ق). الهیات على هدى الکتاب و السنة و العقل، قم: المرکز العالمى للدراسات الاسلامیة، چاپ دوم؛ 
  18. سیوطى، جلال الدین. ( 1404ق). الدر المنثور فى تفسیر المأثور، قم: کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى؛
  19. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (1366). تفسیر القرآن الکریم(صدرا)، مصحح محمد خواجوی، قم: بیدار، چاپ دوم؛
  20. صدوق، محمد بن علی. (1414ق). إعتقادات الإمامیة، قم: کنگره شیخ مفید، چاپ دوم؛
  21. _____. (1398ق). توحید، قم: جامعه مدرسین، چاپ اول؛
  22. _____. (1385ش). علل الشرایع‏، قم: کتاب فروشى داورى‏، چاپ اول؛
  23. _____. (1395ق‏). کمال الدین و تمام النعمة، تحقیق علی اکبر غفارى، تهران: اسلامیه‏، چاپ دوم؛
  24. صفار، محمد بن حسن. (1404ق). بصائر الدرجات، تحقیق حاج میراز حسن کوچه باغی، بی­جا: منشورات الاعلمی؛
  25. طباطبایی، محمد حسین. (1417ق). المیزان فى تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه، چاپ پنجم؛
  26. طبرسی، احمد بن علی. (1403ق). الاحتجاج على أهل اللجاج، محقق محمد باقر خرسان، مشهد:بی نا، چاپ اول؛
  27. _____. (1372ش). مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو، چاپ سوم؛
  28. طبری، محمد بن جریر. (1387ق). تاریخ طبری، بیروت: دار التراث، چاپ دوم؛
  29. طوسی، محمد بن حسن. (1414ق). الامالی، محقق مؤسسة البعثة، قم: دار الثقافة، چاپ اول؛
  30. _____. (بی‌تا). التبیان فى تفسیر القرآن، تحقیق احمد قصیر عاملى، بیروت: دار احیاء التراث العربى،
  31. عبداللهی، محمود. (1385ش). وحی در قرآن، قم: بوستان کتاب، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم؛
  32. عیاشی، محمد بن مسعود. (1380ق). تفسیرالعیاشی‏، تحقیق سید هاشم رسولى محلاتى، تهران:المطبعة العلمیة، چاپ اول؛
  33. فراهیدى، خلیل بن أحمد. (1409ق). العین، قم: نشر هجرت‏، چاپ دوم؛
  34. قرطبی، محمد بن أحمد.( 1423ق). الجامع لأحکام القرآن، تحقیق هشام سمیر البخاری، ریاض: دار عالم الکتب؛
  35. قمى، على بن ابراهیم. (1404ق). تفسیر القمی‏، تحقیق طیب موسوى جزائرى، قم: دار الکتاب، چاپ سوم؛
  36. کلینی، محمد بن یعقوب. (1407ق). الکافی، تحقیق محمد غفارى على اکبر و آخوندى، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم؛
  37. متقی الهندی، علی بن حسام الدین. (1401ق). کنز العمال فی سنن الأقوال والأفعال، تحقیق بکری حیانی، صفوة السقا، مؤسسة الرسالة، چاپ پنجم؛
  38. مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحارالانوار، تحقیق یحیی العابدی الزنجانی، عبدالرحیم الربانی الشیرازی، بیروت: موسسه الوفاء، چاپ دوم؛
  39. مسلم نیشابوری. (بی­تا). صحیح مسلم، بیروت:دار الفکر؛
  40. معرفت، محمد هادی. ( ١۴١۶ ق). التمهید فى علوم القرآن، قم: مؤسسة النشر الاسلامى، چاپ دوم؛
  41. مفید، محمد بن محمد. (1414ق). تصحیح اعتقادات الإمامیة، محقق حسین درگاهى، قم‏: کنگرۀ شیخ مفید، چاپ دوم؛