واژه‌پژوهی و شناخت تحلیلی منابع نظری دانش تخریج در اهل سنت

نوع مقاله : نشریه حدیث و اندیشه

چکیده

تخریج یعنی خارج کردن متن­ها، موضوعات، محتواها و طرق متعدد حدیث از مصادر آن. این موضوع، ‌ابتدا زیرمجموعه قواعد­الحدیث یا درایةالحدیث بوده و اکنون، دانشی مستقل به حساب می­آید. کاربرد تخریج، آسیب­شناسی و اعتباریابی حدیث است. اهل سنّت در روشمندسازی و به کارگیری این دانش فعالیت‌های فراوانی داشته­اند که شناخت آن برای تولید دانش تخریج شیعی ضروری است. یکی از حوزه­های تلاش اهل سنّت در دانش تخریج، نگارش منابع نظری متعدّد است. بر این اساس، پژوهشی جامع جهت شناسایی منابع نظری این دانش ضروری است. هدف این پژوهش، تبیین معنای تخریج و معرفی تحلیلی مهم­ترین کتاب‌های تألیف شده در مباحث نظری دانش تخریج است. فایده آن، علاوه بر تبیین جایگاه این دانش، ارائه سرنخ‌های پژوهشی برای انجام تحقیقات شیعی است. بخش اول این مقاله به واژه‌پژوهی تخریج پرداخته است و در بخش دوم با بررسی متن و مقدمه کتاب­ها، برای نخستین بار، معرفی جامع، تحلیلی و مقایسه‌ای از مهم‌ترین منابع نظری تخریج ارائه می­گردد.

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن کریم.
  2. إرشاد الأدیب الی تخریج الحدیث، الموصلی، محمد إبراهیم داوود، اول، بیروت، موسسة الرّیان، 1416 ه‍ .ق / 1995م.
  3. أصول التخریج و در اسة الأسانید، الطحان، محمود، دوم، بیروت، دار القرآن الکریم، 1979م.
  4. أصول التخریج و دراسة الأسانید المیسرة، جمعة، عماد علی، اول، ریاض، 1425ه‍ .ق / 2004م.‌
  5. التأصیل لأصول التخریج و قواعد الجرح و التعدیل، بکر بن‌عبدالله، أبو زید، اول، ریاض، دار العاصمة، 1413ه‍ .ق.
  6. تبسیط علم تخریج، الندوی، مصطفی سلیمان، 1418ه‍ .ق-1997م، مصر، دارالکلمه.
  7. التخریج و دراسة الأسانید، حاتم بن‌عارف الشریف، ملتقی أهل الحدیث، بی­تا.
  8. التخریج عندالفقهاء و الاصولیین، الباءحَسین، یعقوب بن‌عبد الوهاب، ریاض، مکتبةالرشد، 1414ه‍ .ق.
  9. تخریج­الحدیث، نشاَته و منهجیّته، الخیرآبادی، محمد ابولیث، اول، عمان، دارالنفائس،‌ 1429ه‍ .ق-2009م.
  10. تدریب الراوی فی شرح تقریب النواوی، السیوطی، عبد الرحمن بن‌أبی بکر، تحقیق: عبد الوهاب عبد اللطیف، ریاض، مکتبة الریاض الحدیثة، بی تا.
  11. التلخیص الحبیر فی تخریج أحادیث الرافعی الکبیر، العسقلانی، أبو الفضل أحمد بن‌علی بن‌محمد بن‌أحمد بن‌حجر، اول، بیروت، دار الکتابه­العلمیة، 1419ه‍ .ق / 1989م.
  12. حصول التفریج بأصول التخریج أو کیف تصیر محدّثاً، الغماری، احمد بن‌محمد بن‌الصدّیق،‌ اول، ریاض، مکتبة طبریة، 1414ه‍ .ق/ 1994م.
  13. الرسالة المستطرفة لبیان مشهور کتابها السنة المصنفة، الکتانی، محمد بن‌جعفر، تحقیق: محمد المنتصر محمد الزمزمی الکتانی، چهارم، بیروت، دار البشائر الإسلامیة،1406ه‍ .ق – 1986م.
  14. الرواشح السماویة فی شرح الاحادیث الامامیة، میرداماد، محمدباقر بن‌محمد، قم، 1405ه‍ .ق.
  15. طرق تخریج الحدیث، آل حمید، سعید بن‌عبدالله، اول، ریاض، دار علوم السنة للنشر ، 1420ه‍ .ق / 2000 م.
  16. علم الحدیث و درایة­الحدیث، مدیرشانه چی، کاظم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۶۲ه‍ ‍.ش.
  17. علم تخریج الأحادیث أصوله ـ طرقه ـ مناهجه، بکار، محمد محمود أحمد، اول، قاهرة، دار السلام، بی­تا.
  18. علم تخریج­الحدیث و بیان کتب السنة­المشرّفه، مرعشلی، یوسف،‌ اول، بیروت، دارالمعرفه، 1429ه‍ .ق-2008م.
  19. فتح المغیث شرح ألفیة الحدیث، السخاوی، شمس­الدین محمد بن‌عبدالرحمن، اول، بیروت، دارالکتابه­العلمیة، 1403ه‍ .ق.
  20. کیف ندرس علم التخریج الحدیث، الملیباری، حمزة عبدالله و العکایلة، سلطان، اول، اردن، دار الرازی، 1419 ه‍ .ق/ 1998م‏.
  21. کتاب­العین، فراهیدی، خلیل بن‌احمد، دوم، قم، هجرت، 1409ه‍ .ق.
  22. لسان العرب،‏ ابن منظور، محمد بن‌مکرم‏، تحقیق: جمال الدین‏ میر دامادى، سوم، بیروت، دار الفکر، 1414ه‍ .ق.
  23. المدخل إلی تخریج الأحادیث و الآثار و الحکم علیها، ابی بکر عبد الصمد بن‌بکر بن‌إبراهیم آل عابد، دوم، دار الطرقین، مدینه منوره، 1431ه‍ .ق.
  24. معجم مقائیس اللغة، ابن فارس، ابی­الحسین احمد بن‌فارس بن‌زکریا، بیروت، اول، داراحیاء التراث العربی، 1422ه‍ .ق.
  25. معرفة علوم الحدیث، الحاکم النیسابوری، أبو عبد الله محمد بن‌عبد الله، تحقیق: نورالدین عتر، حلب، المکتبة العلمیة، بی تا.
  26. المفصّل فی أصول التخریج و در اسة الأسانید، علی بن‌نایف الشحّود، بی­جا، بی­تا.
  27. الواضح فی فنّ التخریج و دراسة الأسانید، سلطان سند العکایلة و آخرون، عمان، جمعیة الحدیث الشریف و إحیاء التراث، 2004 م.
  28. وب سایت: http://ar.wikipedia.org .
  29. وب سایت: http://shamela.ws.
  30. وب سایت: www.ahlalhdeeth.com.