2024-03-29T17:53:16Z
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=2002
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1393
9
17
کاربست روش پرسش و پاسخ در تبیین عقاید (در قرآن و حدیث)
تبیین اعتقادات در متون اسلامی، از اصول ویژهای پیروی میکند و بر روشهای متعددی استوار است. یکی از روشهای نسبتاً پربسامد در لسان قرآن و روایات، روش بهکارگیری پرسش و پاسخ است. این روش، به دلیل اینکه ذهن مخاطب را به تحرک وامیدارد و او را درگیر با مسئله میکند، دارای اثربخشی فوقالعادهای نیز میباشد. بهرهگیری از پرسش و پاسخ خود دارای شیوههای متعددی است، از جمله: پاسخ دادن به پرسشهای صریح مخاطب، پاسخ دادن به پرسشهای مقدّر مخاطب، ایجاد پرسش در مخاطب، طرح پرسشهای انکاری و تغییر و جهتدهی پرسش مخاطب.
روششناسی
روش تبیین
عقاید
پرسش و پاسخ
2014
04
21
5
22
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_11951_318ce10292830e9452dd7e4ba97f80ad.pdf
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1393
9
17
اصول حاکم بر سیره پیامبر (ص) در خانواده
سیره پیامبر خاتم (ص) در عرصههای مختلف زندگی از جمله «عرصه خانوادگی» و ارتباطهای درونی آن، الگویی برای رفتار همگان است. در این پژوهش کوشیدهایم تا با گزینش کلید ترین گزارشها از زندگانی خانوادگی پیامبر (ص)، به بازشناسی اصولی بپردازیم که آن حضرت در رفتار با اعضای خانواده خود داشتهاند. در این مقاله، به چند اصل مهم از جمله: «اهتمام به خانواده»، «توجّه به معنویات»، «اخلاق و ادبمداری»، «خردورزی»، «هماندیشی» و «مشارکت و همدلی» اشاره میگردد.
سیره پیامبر (ص)
اخلاق خانواده
اصول و مبانی
2014
04
21
23
54
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_11952_4e84e1d813879413babaa3104d9bdbe9.pdf
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1393
9
17
عوامل موفقیت نهجالبلاغه در جذب اهل سنت
از زمان حیات علی علیه السلام تا امروز افراد زیادی از مذاهب مختلف جذب ایشان و سخنان دلنشین وی شدهاند و در آثار خود به بهانههای مختلف از سخنان علی علیه السلام بهره میبردند و یا مجموعهای واحد در سخنان وی نگاشتهاند. علمای شیعه و اهل سنت قبل و بعد از نهجالبلاغه تألیفاتی چند در سخنان علی علیه السلام داشتهاند؛ اما رویکردی که به نهجالبلاغه در میان شیعه و اهل سنت دیده شده نسبت به هیچ کتاب دیگری مشاهده نشده است. چه عاملی سبب شده است در حالی که بسیاری از این آثار به دست ما نرسیده است و یا متأسفانه به صورت نسخه خطی مانده است، نهجالبلاغه این چنین مورد توجه خاص مسلمانان چه شیعه و چه سنی قرار گیرد؟ از جمله امتیازاتی که نهجالبلاغه را میان کتب حدیثی دیگر برجسته کرده و علمای اهل سنت را به سوی آن کشانده است، معیار بلاغت در گزینش سید رضی، ساختار نهجالبلاغه، موضوعات متنوع و جامع در آن، شخصیت فرامذهبی سید رضی و مقبولیت وی در میان اهل سنت است. از طرفی تألیف و انتشار نهجالبلاغه در دورۀ تعامل شیعیان و اهل تسنن تأثیر بسزایی در انتشار اولیه آن در میان اهل سنت داشته است.
نهجالبلاغه
اهل سنت
بلاغت
سید رضی
2014
04
21
55
92
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_11953_3875283ed30dd512d4a1b666042f1bbe.pdf
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1393
9
17
نقش روایات تفسیری در میانجیگری اختلافات مفسّران (مورد مطالعاتی: ظواهر آیات سوره مدّثّر)
سوره «مدّثّر» در جزء بیست و نهم قرآن کریم قرار دارد که بنابر نظر غالب مفسّران، «مکّی» و از اولین سورههایی است که بر رسول خدا صل الله علیه و آله نازل شده است. موضوع آن نیز بر محور «انذار» و «نکوهش کفّار» استوار است. مقاله پیشِ رو برگرفته از پایاننامه «تفسیر روایی سورههای مدّثّر و قیامت بر مبنای روایات اهلبیت علیهم السلام» است. پس از بررسی گسترده نظرات مفسّران ذیل آیات این سوره، این نتیجه حاصل شد که در تفسیر بسیاری از آیات، میان مفسّران اختلاف نظر وجود دارد و فرضیه این نوشتار آن است که در چنین مواردی میتوان با رجوع به روایات تفسیری پیامبر اکرم صل الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام: که متّصل به وحی هستند، به حل این اختلافات پرداخت، بعضی نظرات را بر بعضی دیگر ترجیح داد، یا برخی دیدگاهها را رد کرد، یا به نحوی بین نظرات ـ با توجّه به منطوق روایات ـ جمع کرد و یا به مفهوم قابل اعتمادتری از روایت، غیر از نظرات مفسّران دست یافت. در این مقاله به بررسی ظواهر آیات سوره مدّثّر که در تفسیر آنها میان مفسّران اختلاف نظر وجود دارد و در کتب روایی و تفسیری نیز روایاتی در تبیین آنها از معصومان علیهم السلام آمده، پرداخته شده است. هدف این مقاله آن است که نشان دهد روایات رسیده از معصومان علیهم السلام میتوانند ـ در بسیاری موارد ـ در میانجیگری و یا حل اختلافات مفسّران در تفسیر آیات قرآن، نقشی اساسی و مهم ایفا کنند.
سوره مدّثّر
اختلافات مفسّران
روایات تفسیری معصومان علیهم السلام
2014
04
21
93
126
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_11954_30f40d06245878855ff78379b384dcab.pdf
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1393
9
17
مؤلفههای اصلاحات آموزشی امام علی علیه السلام با تکیه بر نهجالبلاغه
امام علی علیه السلام در حالی رهبری جامعه را پذیرفت که به واسطه حاکمان پیشین، تعالیم دین به انحراف کشیده شده بود، بنابراین ایشان به اصلاح امور جامعه پرداخت. یکی از انحرافات از میان رفتن ارزش عقلانیت و علمآموزی بود. اصلاحات آموزشی، تصحیح بخشهایی از فرهنگ جامعه است که با آموختن و کسب آگاهی در ارتباط است و خارج از حیطه سیاست، اقتصاد، روابط اجتماعی و فضائل اخلاقی میباشد. هدف علیعلیه السلام در این اصلاحات، تربیت مردم به نحوی بود که در همه امور به اندیشه بپردازند و بعد از کسب آگاهی اقدام نمایند. روش ایشان، پس از ایجاد انگیزه، دادن بینشی به مردم است تا با کمک وحی، عقل، فطرت و دیگر منابع و معیارها قادر به تشخیص آموزههای صحیح باشند. عمل به علم و رسیدن به تقوا نتیجهای است که در راستای هدف غایی یعنی عبودیت، از اهداف ایشان در اصلاحات آموزشی است. در این پژوهِ با نگاهی تاریخی ـ تحلیلی به انحرافات فکری و موارد مغایر با علمآموزی در آن روزگار اشاره و پس از آن آموزههای امیرالمؤمنین علیه السلام در اصلاح آنها بیان میشود. آموزش در نهجالبلاغه حد مشخصی ندارد و فراگیری هر دانش و معرفتی است که انسان را در دنیا و آخرت به سمت عبودیت سوق میدهد.
امام علی علیه السلام
نهجالبلاغه
علمآموزی
اصلاحات آموزشی
عقلانیت
2014
04
21
127
154
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_11955_ff8d57295ad8cc5390d5fd77ee5bbc34.pdf
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1393
9
17
واژهپژوهی و شناخت تحلیلی منابع نظری دانش تخریج در اهل سنت
تخریج یعنی خارج کردن متنها، موضوعات، محتواها و طرق متعدد حدیث از مصادر آن. این موضوع، ابتدا زیرمجموعه قواعدالحدیث یا درایةالحدیث بوده و اکنون، دانشی مستقل به حساب میآید. کاربرد تخریج، آسیبشناسی و اعتباریابی حدیث است. اهل سنّت در روشمندسازی و به کارگیری این دانش فعالیتهای فراوانی داشتهاند که شناخت آن برای تولید دانش تخریج شیعی ضروری است. یکی از حوزههای تلاش اهل سنّت در دانش تخریج، نگارش منابع نظری متعدّد است. بر این اساس، پژوهشی جامع جهت شناسایی منابع نظری این دانش ضروری است. هدف این پژوهش، تبیین معنای تخریج و معرفی تحلیلی مهمترین کتابهای تألیف شده در مباحث نظری دانش تخریج است. فایده آن، علاوه بر تبیین جایگاه این دانش، ارائه سرنخهای پژوهشی برای انجام تحقیقات شیعی است. بخش اول این مقاله به واژهپژوهی تخریج پرداخته است و در بخش دوم با بررسی متن و مقدمه کتابها، برای نخستین بار، معرفی جامع، تحلیلی و مقایسهای از مهمترین منابع نظری تخریج ارائه میگردد.
کتابهای تخریج
قواعد و اصول تخریج
آسیبشناسی حدیث
اعتبارسنجی حدیث
علوم حدیث
2014
04
21
155
178
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_11956_532f4320acf2054168990a029d465aea.pdf
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1393
9
17
بررسی مسئله مرگ و عالم پس از آن در آرای کلامی شیخ صدوق و شیخ مفید (با تأکید بر الإعتقادات و تصحیح اعتقادات الإمامیة)
پس از آغاز عصر غیبت امام عصرعلیه السلام و پایان دوران حضور امامان علیهم السلام، میراث حدیثی ایشان در کنار قرآن کریم کشتی نجات شیعیان در تلاطم امواج عقاید و آرایی است که در قرنهای سوم و چهارم هجری قمری به اوج خود رسید. در این دوران، علما و محدّثان شیعه نقش به سزایی در حفظ و صیانت معارف اهلبیت لیهم السلام و خنثی ساختن تهمتها و شبهات وارد بر شیعیان ایفا کردند. در این میان، تلاش شیخ صدوق در تبیین دیدگاه اعتقادی و کلامی شیعیان در نگارش الاعتقادات با استناد به آیات و روایاتستودنی است که این کتاب توسط شیخ مفید مورد بازنگری قرار گرفت. وی در تصحیح اعتقادات الامامیة با افزودن استدلال و استنباطهای عقلی به استدلالهای صرفاً نقلی شیخ صدوق، بر غنای این کتاب افزود. وی در چهارده باب از این کتاب که دربارۀ مرگ و عالم پس از آن است، در مواردی مانند مسئله تقسیمبندی اهل بهشت با شیخ صدوق اختلاف نظر دارد و در بسیاری از مسایل نیز با شیخ صدوق هم رأی است؛ اما در مسایلی همچون سؤال قبر، مطالب شیخ صدوق را بسط میدهد. هر دو عالم جلیلالقدر به صراحت از برزخ سخن نگفتهاند و بابی به این موضوع اختصاص نیافته است.
شیخ صدوق
شیخ مفید
تصحیح اعتقادات الإمامیه
مرگ
معاد
2014
04
21
179
202
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_11957_562a3f35db1a5f4682069076e953257c.pdf