per
دانشگاه قرآن و حدیث
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
23223820
2012-10-22
6
12
5
31
2295
نسبت عدالت و اخلاق در نهج البلاغه
مصطفی دلشاد تهرانی
1
مدیر گروه نهج البلاغه
اخلاق در نهجالبلاغهو آموزههای امیر مؤمنان علی فراگیرنده مجموعهای بینشها، ارزشها، گرایشها، روشها، کنشها و گویشها است، که جز با بسامانی آنها در عرصههای مختلف، زندگی به سامانی انسانی و ایمانی نمیرسد. و عدالت در نهجالبلاغه و آموزههای امام علی در پنج معنا استعمال شده است: قراردادن و قرار یافتن هر چیز در جای خودش، انصاف و داد، مساوات، رعایت حقوق و رساندن هر ذی حقّی به حقّش، و اعتدال و میانهروی. این دو امر (اخلاق و عدالت) دو رکن اساسی زندگی انسانی و ایمانی در همه عرصههایند؛ و در نهجالبلاغه و آموزههای امام علی نسبت اخلاق و عدالت، نسبتی ملازم یکدیگر است، و این دو تنگاتنگ و تنیده در هم اند، و نمیتوان اخلاق را بی عدالت، و عدالت را بیاخلاق دید و محقق ساخت. عدالتگرایی امام علی از جنس اخلاقگرایی، و اخلاقگرایی آن حضرت از سنخ عدالتگرایی است. به منظور تبیین این نسبت، به چهار امر اساسی در نهجالبلاغه و آموزههای امیر مؤمنان علی پرداخته شده است: تحقّق برنامه عدالت از مجرای اخلاق، جهتگیری حکومت، پایبندی به اخلاق در پیشبرد برنامه عدالت، و پاسداشت اخلاق در تنگناهای تحقّق عدالت
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_2295_a1b4868e17957d32401293936a6cdca1.pdf
اخلاق
عدالت
حقوق
مساوات
اعتدال و میانهروی
حکومت
per
دانشگاه قرآن و حدیث
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
23223820
2012-10-30
6
12
32
83
2589
رشد وارونۀ اسناد
حمید رضا سالارکیا
1
دانشپژوهی نوین، وقوع رشد وارونۀ اسانید را در گزارشهای نخستین حدیث پذیرفته است، اما این طور نبود که این پدیده بدون بحث و جدال در میان علمای مسلمان سنتی اتفاق افتاده باشد. نقادان حدیث آگاه بودند که [عدهای] برخی متون را به پیامبر اکرم[] میبستند. پدیدهای که آنها از دریچۀ «زیادت» بدان ره یافتند. ما با بررسی آثار اختصاص یافته به نقد گزارشهای حدیثی (دانش علل) از قرن سوم تا هشتم هجری، خواهیم فهمید که گزارشهای حدیثی بسیاری که در اصل به پیامبر[] منتسب نبودند در زیر سایۀ همتایان نبوی اصیل خود، تا قرن پنجم هجری دوام آوردند. از این مهمتر این که برخی از علمای حدیث از قرن سوم تا قرن هفتم معتقد بودند که روایات نبوی در جوامع حدیث مربوط به شریعت، در واقع چیزی جز گفتههای علمای اولیه دیگر نبوده است. مع الوصف جایگاه این نقادان در قرن پنجم هجری نادیده گرفته شده است. یعنی همان وقتی که گرایش غالب فقهای اهل تسنّن مصلحت را در این دانست که شکل نبوی و انتساب آنها را به پیامبر[] قاطعانه بپذیرد؛ اگر چه موضع
فقها در جهان اهل تسنّن غالب شد، نقادی رشد وارونۀ اسانید در آثار عدّه خاصی از حدیثپژوهان تا به امروز ادامه یافت
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_2589_73e283067a66ae8a26fcd5ada6cd1052.pdf
رشد وارونۀ اسانید
علل الحدیث
زیادت
روششناسی نقادانۀ حدیث
per
دانشگاه قرآن و حدیث
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
23223820
2012-11-10
6
12
84
104
2590
روش شناسی تفسیر «معارج التفکّر و دقایق التدبّر»
سلیمه رهبر
1
اساساً تفسیر، به دو شیوۀ ترتیبی و موضوعی نگاشته میشود که تفسیر ترتیبی خود دو گونه است: الف. بر اساس ترتیب مصحف موجود؛ ب. بر اساس ترتیب نزول.
تفسیر بر اساس ترتیب نزول، اوّلین بار از امام علی گزارش شده است. بعد از آن به وسیلۀ دانشمندان اسلامی، همچون عبد القادر ملاحویش آل غازی (بیان المعاذی علی حسب ترتیب نزول)، محمّد عزّه دروزه ( التفسیر الحدیث ترتیب السور حسب النزول)، و مهدی بازرگان (پا به پای وحی) نگاشته شده است. جدیدترین تفسیر در این نوع، در سال 2000 میلادی، به وسیلۀ عبد الرحمان حَبَنکه المیدانی، به نام معارج التفکّر و دقایع التدبّر در پانزده مجلّد منتشر شده است. این تفسیر، فقط شامل سورههای مکّی میشود و در آخر جلد پانزده، نویسنده شروع به تفسیر اوّلین سورۀ مدنی (بقره) میکند که عمر او کفاف نمیدهد و به طور مختصر آن را تفسیر و شرح میدهد.
تفسیر وی، تفسیری است با رویکرد غالب اجتهادی _ عقلی که از روشهای متعدّد دیگری در تفسیر تدبّری _ تحلیلی خود استفاده کرده است، از جمله تفسیر قرآن به قرآن، روش روایی، فقهی، علمی، بیان مباحث تاریخی، سؤال و پاسخ، نقد و انتقاد به مفسّران، آوردن اقوال مفسّران و ... که کمک میکند تفسیری تقریباً خوب و کامل ارائه کند.
برخی از پژوهشگران جدید نیز این حرکت را آغاز کردهاند و نمیتوان گفت این شیوه، ابتکار مستشرقانی چون «نولدکه» و «بلاشر» بوده است. در این پژوهش، روش تفسیری معارج التفکّر و دقایق التدبّر بررسی شده است
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_2590_4c479e5c77359359d27bf547dbef7f8d.pdf
تفسیر
ترتیب نزولی
حَبَنکه المیدانی
معارج التفکّر و دقایق التدبّر
per
دانشگاه قرآن و حدیث
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
23223820
2012-10-12
6
12
105
127
2591
روش شناسی «تفسیر من وحی القرآن»
فاطمه رجب محمد
1
شیعیان از آغاز تاریخ، خود نقش چشمگیری در تبیین تفسیر وحی آسمانی (قرآن) داشته اند و تألیفات شیعیان در تفسیر بسیار زیاد است. یکی از این تفاسیر قرن معاصر که به قلم یکی از عالمان فرهنگ اسلامی به زبان عربی و با نثری شیوا نگاشته شده است، «تفسیرمن وحی القرآن» نوشته محمدحسین فضل الله، مرد مبارز و نگهبان ایمان و پرچمدار پرچم حقخواهی لبنان است. ایشان قرآن را به عنوان یک پیام از طرف خداوند برای انسان میداند تا انسان را در زندگی فردی و اجتماعی به مطلوب برساند. از این رو فضل الله با یک دید اجتماعی _ تربیتی به آیات قرآن مینگرد، و به تفسیر آیات میپردازد. سبک سیاق و هدف قرآن کریم، ایجاد جامعه و امتی مؤمن و آگاه است که در سراسر تفسیر ایشان میتوان به این ویژگی پی برد. تفسیر ایشان به دلیل نگرش هدایتی که دارد، کمتر از احادیث کمک گرفته و استفاده از آن خیلی غالب نیست. ایشان در تفسیر خود نگاه ویژهای به تفسیر المیزان داشته است و قرآن را فقط مختص به فرهنگ و زمان نزول نمیداند، بلکه هدف از نزول آن را به تکامل رساندن بشر میداند. ایشان در سراسر تفسیرش میخواهد به انسان بفهماند که قرآن کتاب زندگی است؛ کتابی که چگونه زیستن را به ما میآموزد. از این رو با توجه به اجتماعی بودن تفسیر، نگرش مفسر یک نگرش واقع گرایانه و اجتماعی است و در صدد این نیست که فقط به تفسیر اجمالی و فضای نزول، اعراب کلمات و روایات بیان شده ذیل آیات بپردازد. بلکه به طور اجتهادی و با استفاده از عقل، به موضوعاتی که در جامعه امروزی مطرح میشود پرداخته است. او حتی از قصص قرآن نیز نکات تربیتی و اجتماعی فراوانی را استخراج میکند. ایشان به مسائل علوم قرآنی نیز که همواره در بین دانشمندان علوم قرآن جهان اختلاف نظر وجود دارد، همچون استاد گرانقدرش آیت الله خویی توجه داشته است و نظرات خویش را به طور قاطع و با ذکر علت بیان کرده است
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_2591_42ee4d1c537b6b6118c4c68e46f9afe0.pdf
قرآن
تفسیر
تفسیر اجتماعی
per
دانشگاه قرآن و حدیث
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
23223820
2012-10-12
6
12
128
146
2592
اسلام و نسخ ادیان
حسین سیاح
1
نسخ، پایان یافتن زمانی چیزی را گویند. اسلام، ادیان آسمانی دیگر را نسخشده میداند و بر آن به سختی پای میفشرد. آیهها و حدیثهایی فراوان این سخن را پشتیبانی میکند. برخی بر این باور اند که ادیان گذشته منسوخ نیست و هم اکنون پیروی از آن رواست و از این رو به وادی کثرتگرایی درافتادهاند، ولی دلیلهای آنان جملگی بی پایه و ناپسند است. آموزههای اسلامیپشتیبانِ نسخ را میتوان اینگونه دستهبندی کرد: 1. آمادگی و انتظار اهل کتاب بر آشکار شدن اسلام؛ 2. فراخواندن اهل کتاب به اسلام و برپایی دلیل بر اثبات حقانیت آن؛ 3. نکوهش اهل کتاب در صورت سرپیچی از اسلام؛ 4. وعدۀ پیروزی اسلام بر جملگی ادیان و 5. کثرتگرا نبودن پیامبران
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_2592_7122daf62812b6366650b7f2fdbeaf52.pdf
اسلام
نسخ
ادیان
قرآن
حدیث
معصومان
اهل کتاب
per
دانشگاه قرآن و حدیث
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
23223820
2012-10-12
6
12
147
163
2593
حجاب قلب در قرآن و روایات
فرشته کوهساری
1
مقاله با هدف تبیین و نگارش «حجابهای افکنده بر دل، که مانع رسیدن به کمالات عالیه میشود و انسان را روز به روز از راه تعالی دور میکند، با تأکید بر آیات و روایات» به رشته تحریر در آمده است و در این مسیر، مهمترین حجابها که باعث دور شدن انسان از درک حقایق میشود، از منظر قران به بحث گذاشته شده است. قلبی که در آیات و روایات معرفی شده با توجه به قرینههای موجود، یک ابزار شناخت به شمار میآید و از این رو قرآن تأکید زیادی در حفظ و نگهداری آن دارد. این مقاله به این نکته راهبردی در اخلاق و تربیت دینی و صفای دل دست مییابد که انسان با یادآوری و استمرار در ذکر خدا و عبرت گرفتن از سرگذشت پیشینیان و دوری جستن از گناه و مطالعه کتب اخلاقی و احادیث ائمه و ... و در نهایت یاد مرگ، میتواند حجابهایی را از قبیل جهل، استکبار، کبر و ریا، حبّ دنیا، انجام گناه، آرزوهای طول و دراز و ... که باعث قساوت دل، زیغ قلب، کوردلی، ختم قلب، زنگار دل و در نهایت مرگ قلب میشود، از چهره قلب بزداید و قلب خود را عاری از حجابهای دل بنماید.
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_2593_94d4f72a4e7b7671b6231a7a41264de7.pdf
قلب
حجاب دل
قرآن
شناخت
per
دانشگاه قرآن و حدیث
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
23223820
2012-10-12
6
12
164
180
2594
تعامل علامۀ امینی با احادیث اهل سنّت
سید مهدی میرزابابایی
1
قسمت اعظمی از معارف اسلامی را روایات تشکیل میدهند. تشخیص روایت سره از ناسره، با توجه به مبانی مشروع، توسط علمای دینی انجام میشود. از آنجایی که ولایت، مهمترین مسئله مسلمانان است، علمای بزرگ همیشه درصدد منقح کردن این مسئله در بین روایات اسلامی بودهاند. علامه عبد الحسین امینی، با توجه به مبانی متعدد، به سراغ روایات عامه میرود و آنها را بررسی میکند. توجه ایشان به روایات اهل سنّت ما را بر این داشت تا نگاهی به مبانی و رویکردهای حدیثی ایشان در برخورد با روایات عامه، داشته باشیم. علامه امینی، روایات اهل سنت را به چند گروه تقسیم میکند و تنها آن گروه از روایات را صحیح میداند که در مدح و منزلت امیر المؤمنین علی و مذمت دشمنان اهل بیت نقل شده باشد. او با ملاک قرار دادن عقل، موافقت با عقاید، افکار و احکام علمای اصحاب، در مورد احادیث عامه حکم میکند. همچنین احادیثی که با وقایع تاریخی هماهنگی نداشته باشد، از نظر علامه مردود است. در پایان، نظر علامه امینی در مورد صحاح سته بیان شده است
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_2594_c4489096eeb6acf3942d6a83c6f49bb0.pdf
علامه امینی
احادیث عامه
صحاح سته
per
دانشگاه قرآن و حدیث
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
23223820
2012-10-12
6
12
181
199
2595
دگرگونی ارزشها در آخر الزمان از دیدگاه «نهج البلاغه»
میثم کهن ترابی
1
یکی از دغدغههای مؤمنان، حفظ و سلامت دین در آخر الزمان است. دورانی که روایات آن را سخت و مشقتبار توصیف کردهاند. لازمه زندگی توأم با ایمان در آخر الزمان، شناخت تکالیف، وظایف و ارزشهایی است که ائمه معصومین بر صیانت از آن تأکید فراوان داشتهاند. حضرت علی در نهجالبلاغه با استعانت از علم امامت و در مقام اخبار از آینده، مصادیقی را از ارزشهای دگرگون شده در آن دوران بیان میفرماید. بیشک عبارات نهج البلاغه در این مقوله، ما را در شناخت انحرافات و لغزشها در دورانی پر فراز و نشیب یاری میرساند. در این نوشتار نمونههایی را از ارزشهای مسخشده در آخر الزمان از نظر خواهیم گذراند.
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_2595_fedaaa3596ce28210c6e0dd089793874.pdf
آخرالزمان
ارزشها
انحرافات
نهج البلاغه
دین
per
دانشگاه قرآن و حدیث
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
23223820
2012-10-12
6
12
200
224
2596
سبک شناسی سیوطی در «اللئالی المصنوعه»
علی رضا بهرامی
1
سیوطی که در زمره دانشمندان پرکار اهل سنت به شمار میرود در حوزه احادیث موضوعه با انگیزه پالایش، نقد و تلخیص کتاب الموضوعات نوشته ابن جوزی (508 _ 597 ﻫ ) وارد میشود. نقل طریق مؤلف منبع اصلی از ویژگیهای کار اوست که به تلخیص سند کمک کرده است. تلفیق احادیث ابواب مختلف و حذف برخی از روایات پژوهشگر را به این نتیجه میرساند که استفاده از الموضوعات آسانتر است. اعتماد سیوطی بر ذهبی و ابن حجر به رفع تهمت وضع از برخی روایات و راویان منتهی شده است. در نقد متون مورد تأیید شیعه، گاه بر آتش رد افزوده، ولی گاهی از عدم وضع برخی دفاع کرده است، اما در نسبت غلو و رفض به راویان شیعی نمیتوان تفاوتی میان سیوطی و دیگر ناقدان قائل شد.
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_2596_6c3d336347326e060558a3378c0974f5.pdf
سیوطی
موضوع
روایت
per
دانشگاه قرآن و حدیث
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
23223820
2012-10-12
6
12
225
232
2597
مالزی و دانشگاههای آن
اصغر هادوی
1
سفرنامه ای است از نویسنده در سفر به مالزی. وی در این سفر برخی دانشگاه های مالزی را دیده و مشاهدات خود درباره آنها را بازگو کرده است.
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_2597_c12f25e27ea48d095d48892fd3c95d97.pdf
مالزی
دانشگاه ها
حکومت مالزی
ماهاتیر محمد
per
دانشگاه قرآن و حدیث
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
23223820
2012-10-12
6
12
233
240
2598
بازدید کمیسیون ادیان ویتنام
بهروز حسین پور
1
مدیر امور بین الملل دارالحدیث
هیات ویتنامی که با هدف آشنایی با اسلام و فرهنگ شیعی به شهر مقدس قم سفر کرده بودند، در میزگرد علمی که به همین منظور با همکاری دفتر اطلاع رسانی پژوهشهای حدیثی و دانشکده علوم حدیث برگزار شد شرکت کردند.
حاضرین در این میزگرد علمی عبارت بودند از: حجت الاسلام و المسلمین آقای دکتر صادقی ریاست محترم دانشکده علوم حدیث، حجت الاسلام و المسلمین آقای طباطبایی ریاست محترم پژوهشکده علوم و معارف حدیث، حجت الاسلام و المسلمین مسعودی، حجت الاسلام و المسلمین دکتر برنجکار، حجت الاسلام و المسلمین رضوی، استاد شاکرنژاد، جناب آقای مکارم نماینده وزارت خارجه در قم، اعضای کمیسیون ادیان دولت ویتنام.
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_2598_46882bc93cd93ca2394df23ccd20c3b3.pdf